Kuzey Denizi tabanında yapılan araştırmalar, jeolojinin klasik mantığını altüst eden devasa kum yığınlarının varlığını ortaya koydu.
Norveç ve Birleşik Krallık’tan araştırmacılar, genç ve yoğun kum katmanlarının yer kabuğunda daha derine battığını ve daha hafif, yaşlı tortulları yerinden ederek yüzeye çıkmasına neden olduğunu belirledi. Buna bir şekilde ters dönme de diyebiliriz.
Bu tersine stratigrafi olayı, yani “stratigraphic inversion”, bilim dünyası tarafından bu ölçekte ilk kez gözlemlenmiş durumda. Araştırmacılar bu yapılara “sinkites” adını verirken, yukarı çıkan hafif tortul kümelerine de “floatites” ismini verdiler.
Çalışmada yüksek çözünürlüklü 3B sismik görüntüleme teknikleri ile yüzlerce sondajdan sağlanan kaya örnekleri bir arada kullanıldı. Bu sayede kum yığınlarının kilometre ölçeğinde genişliğe ve yüzlerce metre derinliğe ulaştığı tespit edildi. Yoğun kum altındaki daha hafif tortul katmanları yukarı itti ve bu da jeolojide alışık olunan hiyerarşiyi gölgelendiren devasa yığınlar oluşturdu.
Çalışmanın başyazarı Mads Huuse, bu yapıları “bu boyutta daha önce hiç görmediğimiz bir jeolojik süreç” olarak tanımlıyor. Bu fenomenin oluşmasında olası etkenler arasında eski depremler ya da yeraltındaki ani basınç değişimlerine bağlı olarak kumun akıcı bir hale gelmesi ve kırık yapılardan aşağı doğru süzülmesi yer alıyor. Zamanla tabakalar üzerindeki sedimentik yanlılıklar ile bugünkü dalgalı deniz tabanı formu oluşmuş olabilir.
Deniz tabanında depolama planı yalan oldu
Bulgular, hem petrol ve gaz rezervlerinin hem de karbon yakalama ve depolama gibi iklim krizine yönelik çözümler geliştirirken, deniz tabanını kullanma planlarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Zira bu tür ters stratigrafi, yeraltındaki akış ve tortu dinamikleri üzerine beklenmedik etkiler yaratabilir.
